Eskilerin özlediği bayramların yerini bugünün ritüelleri ve gelenekleri almış olsa da, bayramlara özgü adetlerimiz ve geleneklerimiz hala canlılığını koruyor. Zamanla değişen yaşam tarzımızla harmanlanarak, çocukluğumuzda yaşadıklarımızı yeniden yaşamak için elimizden geleni yapıyoruz. Her yörede kendine özgü farklı bayram gelenekleri olsa da, toplumun genelinde bayramlara özgü gelenekler genellikle evlerimizde aynı şekilde yaşatılıyor. İşte o geleneklerden bazılarını sizler için derledik.
Bayramlaşma
Bayramlar, Anadolu'nun her bir bölgesinde kendine özgü adetlerle kutlanırken, tüm toplumumuzda birlikteliği ve dayanışmayı ifade etmektedir. Köy ve kasabalarda toplu bayramlaşmalar, bayram namazının ardından genellikle köy veya kasaba meydanında yapılır. Cami minaresinden duyurulan toplanma yeri, halkın bir araya gelmesini sağlar. Ev hanımları da bazı yerlerde bayramlık yemekleri bu meydana göndererek sohbetlerin tatlanmasına katkıda bulunur. Şehirlerde ise, aileler ve yakınları bayramın ilk günü aile büyüklerinin evinde toplanır, hep birlikte yemekler hazırlanır ve sohbet edilir. Bayramlaşma genellikle küçüklerin büyükleri ziyaretiyle yapılır. Büyük şehirlerde ise iade-i ziyaret geleneği birçok kişi tarafından sürdürülmeye çalışılmaktadır. Hasta ziyaretleri ve huzurevi ziyaretleri de bayramın birinci veya ikinci günü gerçekleştirilirken, yakınlarını kaybetmiş kişiler de mezarlık ziyaretleriyle sevdiklerini anarlar.
Bayram Temizliği ve Alışverişi
Bayramın yaklaşmasıyla birlikte, evlerimizde genel bir temizlik başlar. Evlerimize bayram havası vermek için yemekler, atıştırmalıklar ve tatlılar hazırlanır. Bayram öncesinde tıraş olmak, berber ve kuaförlerin yoğunluğuyla kendini gösterir. Bu hazırlıklar sadece insanları değil, aynı zamanda şehrin sokaklarını, meydanlarını ve mağazalarını da renkli süslemelerle donatır. Bayram alışverişi, ritüellerimizin başında gelir ve çarşı pazar gezmesi bile keyif verir.
Bayramın ilk günü sabahı, erken kalkarız. Evdeki babalar ve dedeler bayram namazına gitmek için hazırlanırken, kalan aile bireyleri güzel bir kahvaltı sofrası hazırlarlar. Kahvaltıdan önce, aile içinde bayram kutlamaları yapılır, eller öpülür, sarılıp kucaklaşılır. Sonra ailece bayram kahvaltısı yapılır ve ardından büyüklerimizden başlayarak bayram ziyaretleri gerçekleştirilir
Bayram Hediyeleri
Bayram zamanı gelince, çocuklar hepimizin aklına ilk gelenlerdir. Bu özel günler için büyüklerinden kendilerine bir hediye alacaklarına dair bir beklenti içindedirler ve bayram sabahını heyecanla beklerler. Genellikle büyükler tarafından giysi gibi şeyler hediye edilir. İlk günün sabahı, yeni kıyafetler giyilir ve büyüklerin elleri öpülür. Kahvaltı yapılır ve sonra komşuların evlerine gidilir, kapılar çalınır ve çocukların hakkı olan şekerler toplanır. Belki de küçük hediyeler mendillerin içine sarılır. Bayram boyunca, çocuklar bol bol el öperler ve harçlık toplarlar. Harçlık miktarı değil, verilmiş olması önemlidir; çocukların sahiplenme duygusu edinmelerine, tasarruf etmeyi öğrenmelerine, ihtiyaçlarını karşılamalarına ve iyi ve güzel şeyler için harcamalarına teşvik eder. Çocuklar dışında, aile fertleri de birbirleri için hediye alabilirler. Bayram anısına, aile bireylerine çorap, eldiven, eşarp gibi küçük hediyeler verilebilir. Bayram ziyaretlerinde, kolonya veya lokum-çikolata gibi hediyeler de götürülür.
Yardımlaşma
Bayramlar, ihtiyaç sahibi insanların desteklenmesi, kırgınların barışması ve negatif enerjilerden arınmanın fırsatıdır. Bu özel günler, kültürümüzün birikimleri ve geleneklerimizle doludur ve umarız ki sonsuza kadar yaşarlar.
